Wydawca treści
Bezpieczna wyprawa do lasu
Wędrówka po lesie to w dzisiejszym, pełnym bodźców świecie może mieć wręcz znaczenie terapeutyczne. By tak się stało, musi być bezpieczna. Na co zwrócić uwagę, ruszając do lasu?
Naładowany telefon
Dziś, gdy niemal każdy ma w kieszeni smartfon, który lokalizuje nas w przestrzeni, przestajemy się obawiać, że gdziekolwiek zabłądzimy. Urządzenie musi jednak działać. Wybierając się w nieznany teren leśny, zadbajmy o to, by bateria była w pełni naładowana.
Telefon przyda się nie tylko do lokalizacji. Będzie niezbędny, by w razie trudnej sytuacji wezwać pomoc.
W lesie bywa różnie z zasięgiem sieci komórkowych. Jest słabszy w głębi kompleksów, w sezonie wegetacyjnym przy pełnym ulistnieniu, w zależności od pogody. Dlatego też w głębi lasu gorzej działają – albo nie działają wcale – internetowe aplikacje mapowe (Google Maps).
Sygnał GPS potrzebny do lokalizacji nie wymaga zasięgu telefonii komórkowej. Dlatego warto zainstalować aplikację mapową mBDL i mieć ze sobą wszystkie leśne mapy zawsze, niezależnie od zasięgu.
mBDL to Mobilny Bank Danych o Lasach, zasób o wiele bogatszy niż klasyczna mapa. Dzięki cyfrowym mapom poznamy wiek i gatunki drzew w konkretnych lokalizacjach. A nawet zakres prac, jakie zostały w nich zaplanowane, niezależnie od tego, czy las jest własnością państwa, gminy czy osoby prywatnej (ta informacja też tam będzie).
Od mankamentów towarzyszących elektronice wolna jest klasyczna papierowa mapa. W komplecie z kompasem ułatwi orientację i zabezpieczy przed zbędnym kluczeniem po leśnych drogach lub zabłądzeniem. Wiele nadleśnictw wydaje takie mapy.
Zgubiłem się w lesie. Jak próbować odnaleźć drogę?
Mimo możliwości, jakie daje współczesna technika, ludzie nadal gubią się w lasach. Co, gdy tak się stanie?
Przede wszystkim nie wpadajmy w panikę. Usiądź chwilę, zbierz myśli i przypomnij sobie opis terenu w którym jesteś. Warto wytężyć słuch, bo czasem słychać z daleka szum głównej drogi, pociąg lub odgłosy miasta. Wypatrywać charakterystycznych punktów terenu, jak linie wysokiego napięcia, gazociągi czy ślady użytkowania dróg – zwykle prowadzą do miejscowości lub dróg publicznych. W górach można podążać „z nurtem”, czyli iść wzdłuż potoku schodząc w dół, w ten sposób zwiększa się szansa dojścia do wioski lub drogi.
Jeśli masz działający telefon, ktokolwiek go odbierze, zada oczywiste pytanie: gdzie jesteś? Żeby odpowiedzieć coś więcej niż tylko „w ciemnym lesie”, postaraj się odnaleźć i wskazać konkretne szczegóły terenowe: ambona myśliwska, paśnik, znak lub tablica informacyjna, siatka ogrodzeniowa. Dla lokalnego leśnika to wiele mówiące szczegóły. Idealny do lokalizacji będzie słupek oddziałowy.
Lasy należące do państwa są zwykle podzielone na prostokątne oddziały. W przecięciu dróg, które są granicami oddziałów, w narożniku jednego z nich, znajdziesz kamienny słupek oddziałowy. Czarną farbą będą na nim wypisane numery oddziałów, ku którym zwracają się lica słupka. Te numery podane służbom ratunkowym czy leśnikowi pozwolą bezbłędnie zidentyfikować, gdzie jesteś. Leśnik może podpowiedzieć, w którą z dróg się skierować.
Słupek pozwoli z łatwością ustalić twoje położenie na leśnej mapie, gdzie zaznacza się oddziały. Gdy na słupku są numery czterech oddziałów, to narożnik pomiędzy dwoma najniższymi numerami wskazuje na ogół kierunek północny-zachód.
Leśnik perfekcyjnie zlokalizuje nas także na podstawie tabliczki (czerwonej w Lasach Państwowych) służącej do ewidencjonowania drewna. Znajdziemy tam dwa rzędy cyfr. Dolny to kod leśnictwa, górny – numer kolejnego stosu lub sztuki drewna. Numery są w bazie danych Lasów Państwowych, połączonej z mapą.
Natrafiłem na zakaz wstępu do lasu. Dlaczego?
Nie każdy fragment lasu jest dostępny dla turystów. Z zapisów ustawy o lasach wynika, że stale nie wolno wchodzić na obszary zagrożone erozją (najczęściej są to niebezpieczne dla ludzi osuwiska), na wszystkie uprawy leśne do 4 metrów wysokości, do ostoi zwierząt, na leśne powierzchnie doświadczalne i do drzewostanów nasiennych.
Zakazy są ustanawiane ze względu na dobro lasu bądź bezpieczeństwo ludzi. Taki charakter ma zakaz wstępu w miejscu, gdzie trwają prace leśne. To oczywiste, że nie należy go naruszać, gdy pracują maszyny i ścinane są drzewa. Znaki zakazujące wstępu ustawia się na drogach leśnych. Zakaz obowiązuje również wtedy, gdy na powierzchni nikt nie pracuje.
Zakaz wstępu może pojawić się także okresowo, wprowadzony przez nadleśniczego w związku z ogromnym zagrożeniem pożarowym, klęskami żywiołowymi (np. wiatrołomy czy okiść) oraz wykonywanymi zabiegami chemicznymi z zakresu ochrony lasu (stosowanymi wyjątkowo, gdy inne metody ochrony lasu nie przynoszą rezultatu). Takie zakazy są ustanowione w trosce o życie i zdrowie ludzi odwiedzających las i należy ich bezwzględnie przestrzegać.
Nieprzestrzeganie zakazu wstępu do lasu jest wykroczeniem, które - oprócz świadomego narażenia własnego życia i zdrowia - może być także ukarane mandatem. Tu znów warto rekomendować mBDL, który zawiera mapę zakazów wstępu do lasu.
Oczywiście ograniczenia dotyczą także obszarów chronionych, rezerwatów przyrody i parków narodowych. Tam poruszamy się po wyznaczonych szlakach.
Uwaga polowanie
Las służy rekreacji i wypoczynku, spełnia wiele rozmaitych funkcji społecznych, ale jest także jednocześnie obwodem łowieckim, gdzie mogą trwać polowania. Nie można żądać od myśliwych zaprzestania polowania, ale także myśliwi muszą tolerować i przewidzieć obecność ludzi w lesie.
W lesie polowania zbiorowe odbywają się między październikiem a styczniem, zwykle w weekendy i w ciągu dnia. Organizatorzy powinni je zgłaszać gminom. Te publikują informację o polowaniach na stronach internetowych najdalej pięć dni przed rozpoczęciem polowania. Przepisy nakazują również, by obszar, na którym odbędzie się polowanie zbiorowe oznakowywać tablicami.
Powyższe wymogi nie dotyczą polowań indywidualnych. Jednak regulamin polowań rygorystycznie określa zasady oddawania strzałów, polowania i zabezpiecza bezpieczeństwo ludzi. Myśliwi są dobrze wyszkoleni, świetnie znają teren i to zwykle oni dostosowują się do ruchu turystycznego w lesie.
Czy bać się dzikich zwierząt?
Choć bardzo małe, to bardzo niebezpieczne okazują się kleszcze. Samo ugryzienie nie jest dotkliwe, ale już konsekwencje chorób, które przenoszą mogą być niezwykle poważne. Istnieje szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Przyjmują ją regularnie wszyscy leśnicy. Rekomendujemy jej przyjmowanie wszystkim miłośnikom wędrówek w terenie i grzybobrania. Tym bardziej, że obecnie kleszcze spotykamy nie tylko w lasach, a ze względu na panujące temperatury – przez większą część roku.
Nie ma szczepionki przeciw boreliozie. Jedyny sposób to unikać ugryzień kleszczy poprzez odpowiednie ubieranie się (jak najmniej odkrytych rąk i nóg), kontrolowanie odzieży i ciała po powrocie z lasu, stosowanie odstraszających pajęczaki i owady repelentów.
W polskich lasach coraz bardziej powszechne są duże drapieżniki: wilki i niedźwiedzie. Zwierzęta same z siebie nie bywają agresywne wobec ludzi. Niebezpieczne dla ludzi stają się w sytuacjach, kiedy same poczują się zagrożone. Takie ewidentne okoliczności to penetrowanie miejsc rozrodu (nor, gawr), rozdzielenie z młodymi, zablokowanie jedynej drogi ucieczki. Może do nich dojść przy naszej całkowitej nieświadomości. Dlatego dostrzegłszy drapieżniki, lepiej obserwować je z oddali, nie zbliżając się. To samo dotyczy dzików – mogą być niebezpieczne zaniepokojone, szczególnie z młodymi czy żmij, których jad może być dla człowieka śmiertelny.
Zawsze z dużą ostrożnością należy traktować zwierzęta, które nie wykazują lęku przed człowiekiem czy sprawiające wrażenie chorych. To mogą być objawy wścieklizny. Jej przypadki zdarzają się co prawda rzadko (szczepionki przeciwko wściekliźnie rozrzuca się z samolotów), jest to jednak bardzo groźna w skutkach choroba.
Gdzie spotkać leśnika?
Leśnika terenowego najłatwiej zastać w kancelarii (biurze) leśnictwa. Każdy leśniczy na tablicy informacyjnej przed leśniczówką oraz na drzwiach kancelarii podaje informację, kiedy przyjmuje interesantów. Zwykle są to godziny przedpołudniowe. Najlepiej umówić się wcześniej telefonicznie na spotkanie.
Warto pamiętać, że leśniczy, pomimo tego, że pełni służbę dbając o las i chroniąc go przed zagrożeniami, nie pracuje całą dobę ale w wyznaczonych godzinach.
Można też zadzwonić do Straży Leśnej, która patroluje teren całego nadleśnictwa. Numery telefonów znajdują się w zakładce kontakt.
Pamiętajmy! W przypadkach zagrożenia zdrowia i życia dzwonimy na numer 112.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Projekty środowiskowe
Projekty środowiskowe
RETENCJA GÓRSKA
Projekt pn. „Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie" realizowany w ramach III Priorytetu Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.
Budżet projektu: ok. 172 mln zł.
Czas realizacji: 2007 – 2014 r.
Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe.
Celem projektu jest spowolnienie odpływu wód z terenów górskich poprzez zwiększenie możliwości retencyjnych zlewni. Pozwoli to na zminimalizowanie negatywnych skutków zjawisk naturalnych w postaci: powodzi, niszczącego działania wód wezbraniowych oraz suszy na górskich obszarach leśnych.
W ramach projektu zaplanowano działania zwiększające możliwości retencyjne obszarów górskich (m.in. budowę zbiorników, renaturyzację potoków i obszarów podmokłych), chroniące stoki przed nadmiernym spływem powierzchniowym oraz gwarantujące utrzymanie właściwego stanu technicznego istniejącej infrastruktury hydrotechnicznej. W skład zadań inwestycyjnych będą wchodzić kompleksowe zabiegi łączące przyjazne środowisku metody przyrodnicze i techniczne.
Projekt realizowany na terenie 55 nadleśnictw w 5 regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych
W ramach RDLP w Krośnie w projekcie uczestniczą nadleśnictwa: Baligród, Bircza, Brzozów, Cisna, Dynów, Kańczuga, Kołaczyce, Komańcza, Krasiczyn, Lesko, Lubaczów, Lutowiska, Mielec, Narol, Rymanów, Strzyżów, Stuposiany, Ustrzyki Dolne
W wyniku realizacji projektu zostanie wykonanych 500 obiektów, ilość zretencjonowanej wody wyniesie ok. 600 000 m3. Łączny szacowany koszt wydatków kwalifikowanych wynosi prawie 50 mln zł netto.
w Nadleśnictwie Mielec
W ramach projektu pod nazwą „Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie" w Nadleśnictwie Mielec zostanie wykonanych 5 obiektów, w tym modernizacja 3 zbiorników retencyjnych oraz budowa przepustu i zastawki. Modernizacji poddane zostaną dwa zbiorników bezodpływowe (w leśnictwach Cyranka i Szydłowiec) oraz jeden zbiornik przepływowy (w leśnictwie Ostrowy). Łączna ilość zretencjonowanej wody w zbiornikach po modernizacji wyniesie 19 794 m.3 Łączna wartość netto wspomnianych zadań inwestycyjnych wyniesie blisko 630 tys. netto.
POLIGONY
Nadleśnictwo Mielec uczestniczy w realizacji projektu "Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i powojskowych zarządzanych przez PGL LP"
Projekt realizowany w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego UE Infrastruktura i Środowisko - strona programu www.pois.gov.pl w ramach działania 2.2. Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich. Koszt całkowity projektu to 130 mln zł. Jest on realizowany na terenie całej Polski w 58 nadleśnictwach, a jego działania obejmą zasięgiem obszar ponad 30 000 ha.
Celem projektu jest przywrócenie wartości przyrodniczych terenom pozostającym w zarządzie PGL LP zdegradowanym w wyniku działań wojskowych.
W ramach projektu realizowane będą następujące działania:
1. Wykonanie rozpoznania saperskiego i oczyszczenia terenów z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych
2. Ocena przyrodnicza terenów
3. Ocena geośrodowiskowa terenów
4. Usuwanie zanieczyszczeń gruntowych
5. Rozbiórka lub zabezpieczenie obiektów powojskowych i porządkowanie terenu
6. Przygotowanie i rewitalizacja podłoża gruntowego
7. Działania związanie z ochroną gatunków i siedlisk
8. Odnowa i przebudowa drzewostanów z dostosowaniem ich składu gatunkowego do warunków siedliskowych
Wszelkie informacje związane z projektem można znaleźć na stronie internetowej Jednostki Realizującej Projekt - Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, które z ramienia beneficjenta Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe koordynuje projekt.
Adres strony internetowej projektu:
www.ckps.lasy.gov.pl zakładka Projekty PGL LP - Rekultywacja poligonów
Projekt realizowany na terenie 57 nadleśnictw w 15 regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych
W ramach RDLP w Krośnie w projekcie uczestniczą nadleśnictwa: Lubaczów, Mielec i Tuszyma
W wyniku realizacji projektu zostanie rozminowanych ok. 850 ha terenów oraz rozbiórka i zabezpieczenie obiektów powojskowych
W Nadleśnictwie Mielec
W ramach realizowanego projektu „Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, popoligonowych i powojskowych zarządzanych przez PGL LP" w Nadleśnictwie Mielec zostanie przeprowadzone rozpoznanie i oczyszczenie saperskie terenów o powierzchni 443,88 ha. Przeznaczone do oczyszczenia saperskiego powierzchnie znajdują się na terenie leśnictw Cyranka i Mościska. W ramach prowadzonych prac przedmioty niebezpieczne odnalezione przez cywilna firmę saperską są podejmowane z głębokości do 1 m. Na terenie objęty pracami oczyszczania saperskiego znajdują się duże ilości niewypałów i niewybuchów (pociski artyleryjskie, bomby lotnicze, granaty, miny przeciwpancerne i przeciwpiechotne, amunicja strzelecka) stanowiących pozostałość po stacjonujących na tym terenie w czasie II Wojny Światowej jednostkach Wehrmachtu oraz w okresie powojennym Wojskach Radzieckich. Do lat siedemdziesiątych XX wieku obszar ten znajdował się w granicach poligonu Ludowego Wojska Polskiego.
 |
 |
|
 |
Przebudowa budynku na Powiatowe Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej przy Nadleśnictwie Mielec
Plany stworzenia centrum edukacji przy Nadleśnictwie Mielec sięgają lat 90-tych XX wieku. Jednak dopiero w roku 2010 Nadleśnictwo Mielec uzyskało wsparcie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na projekt pod nazwą: „Przebudowa budynku na Powiatowe Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej przy Nadleśnictwie Mielec." Projekt ten uzyskał dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, Oś Priorytetowa 4 „Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom". Realizację przedsięwzięcia wsparły finansowo również Gmina Miejska Mielec oraz Starostwo Powiatowe w Mielcu. W ramach projektu dokonano przebudowy istniejącego dotychczas budynku hydroforni na obiekt umożliwiający prowadzenie zajęć dydaktycznych przez szkoły Powiatu Mieleckiego.
Następnym etapem inwestycji było wyposażenie Centrum w sprzęt elektroniczny i komputerowy oraz materiały edukacyjne takie jak programy multimedialne, filmy edukacyjne na DVD oraz literatura przyrodniczo-leśna. Wymienione wyposażenie pozwoli w przystępny sposób przedstawiać rozmaite tematy z zakresu edukacji przyrodniczo-leśnej.
Powiatowe Centrum Edukacji-Przyrodniczo Leśnej, położone w bezpośrednim sąsiedztwie biura Nadleśnictwa Mielec, przy ul. Partyzantów 11, stało się miejscem zajęć edukacyjnych m.in. dla dzieci i młodzieży szkół podstawowych i gimnazjalnych z terenu Powiatu Mieleckiego oraz ciekawych wykładów i spotkań z zaproszonymi gośćmi. Obok sali dydaktycznej z 18 stanowiskami komputerowymi w ośrodku powstała również historyczna kancelaria leśniczego, w której zgromadzone zostały eksponaty związane z pracą leśników i prowadzoną przez nich na przestrzeni wielu ostatnich lat gospodarką leśną.
Do bezpośrednich celów utworzenia Powiatowego Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej należy zaliczyć:
1. Utworzenie i udostępnienie mieszkańcom powiatu mieleckiego w 2011 roku obiektu bezpośrednio związanego z ochroną przyrody i edukacji;
2. Zwiększenie znaczenia Nadleśnictwa Mielec w kształtowaniu świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu;
3. Rozpowszechnienie wiedzy wśród społeczności lokalnej o obszarach chronionych na terenie powiatu mieleckiego;
4. Rozwijanie zainteresowań dzieci i młodzieży zagadnieniami ochrony środowiska, ekologii oraz pogłębiania i poszerzania wiedzy z dziedziny zrównoważonego rozwoju;
5. Promocja obszarów chronionych Nadleśnictwa Mielec;
6. Rozwój świadomości ekologicznej i ochrony środowiska wśród mieszkańców powiatu mieleckiego;
7. Rozwój współpracy pomiędzy Nadleśnictwem Mielec a innymi organizacjami, jednostkami zainteresowanymi tematyka edukacji ekologicznej i ochrony środowiska;
8. Kształtowanie proekologicznych postaw i zachowań wśród dzieci i młodzieży.
Długookresowym celem przedmiotowej tej inwestycji jest osiągnięcie dojrzałej postawy lokalnego społeczeństwa w zakresie edukacji ekologicznej poprzez propagowanie idei ekorozwoju.
Kanalizacja ruchu turystycznego na obszarze Natura 2000 w Puszczy Sandomierskiej
Koszty realizacji projektu w przypadku Nadleśnictwa Mielec wyniosły ogółem 204 951,46 PLN (w tym koszty kwalifikowane kwalfikowalne 167 993 PLN). W ramach projektu w naszym nadleśnictwie odremontowano istniejące ścieżki przyrodniczo-leśne: „Do Bobra", „Podróżnik", „Trześń", „Ostrowy." W ramach remontu odrestaurowano stare tablice edukacyjne, ławki, stoły, kładki, kosze i mostki oraz ustawiono nowe. Wybudowano również 4 miejsca zatrzymania: w Mielcu, Szydłowcu, Czajkowej i Trześni wyposażone w ławki, tablice edukacyjne, kosze, stoły, paleniska i wiaty drewniane do ochrony przed deszczem. Cały projekt objął swoim zasięgiem 129 116 ha obszaru chronionego w ramach Natury 2000. Realizację projektu na terenie Nadleśnictwa Mielec zakończono zgodnie z harmonogramem prac w grudniu 2010 roku.
Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich.
Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi
infrastruktury w dobrym stanie
Kolejnym przedsięwzięciem finansowanym ze środków Unii Europejskiej realizowanym na terenie Nadleśnictwa Mielec jest projekt pod nazwą: „Przeciwdziałanie skutkom odpływu wód opadowych na terenach górskich. Zwiększenie retencji i utrzymanie potoków oraz związanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie." W jego ramach Nadleśnictwo Mielec realizuje inwestycje polegające na modernizacji 3 dotychczas istniejących zbiorników retencyjnych. Modernizacja polega m.in. na utrwaleniu skarp zbiorników oraz ich pogłębienia pozwalającego zwiększyć objętość retencjonowanej wody przy jednoczesnej dbałości o bytujące w zbiorniku i jego sąsiedztwie gady, płazy i ptaki. Jeden ze zbiorników znajduje się we wsi Ostrowy Baranowskie a dwa pozostałe w miejscowości Przyłęk. Projekt jest realizowany w ramach III oś priorytetowa Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – „Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska" przez jednostki organizacyjne Lasów Państwowych z terenu górskich Dyrekcji Regionalnych Lasów Państwowych. Całkowita wartość brutto projektu w skali kraju wyniesie ponad 172 mln PLN. Projekt jest działaniem kompleksowym realizowanym w newralgicznych obszarach zlewni. łączy aspekty retencjonowania wody i ochrony przeciwpowodziowej kładąc zdecydowany nacisk na realizację niewielkich inwestycji w początkowym biegu rzek i strumieni w zlewniach. Celem projektu jest spowolnienie odpływu wód z terenów górskich poprzez zwiększenie możliwości retencyjnych zlewni. Pozwoli to na zminimalizowanie negatywnych skutków zjawisk naturalnych w postaci: powodzi, niszczącego działania wód wezbraniowych oraz suszy na górskich obszarach leśnych. Koszt realizacji projektu w Nadleśnictwie Mielec to ponad 690 tys. zł. Zakończenie realizacji projektu zaplanowano na rok 2013.
Rekultywacja na cele przyrodnicze terenów zdegradowanych, powojskowych i popoligonowych zarządzanych przez PGL LP
W projekcie uczestniczy 57 nadleśnictw w całej Polsce (koszt projektu ogółem to 159 mln zł) Jednostką realizującą projekt jest Centrum Koordynacji Projektów w Warszawie. W ramach projektu w Nadleśnictwie Mielec wykonane zostanie rozpoznanie i oczyszczenie saperskie terenu na powierzchni 443,80 ha. Koszty wykonania prac saperskich w ramach projektu w Nadleśnictwie Mielec szacuje się na około 1 500 tys. PLN. Rozminowanie przeprowadzone zostanie w leśnictwach Cyranka i Mościska. Jest to obszar byłego, utworzonego w 1940 r. niemieckiego poligonu wojskowego, który w 1945 r. przejęty został przez Wojsko Polskie. Poligon został zlikwidowany w 1976 roku. W latach 1944-45 na tym terenie stacjonowały liczne jednostki Armii Radzieckiej. Po jednostkach wojskowych pozostały duże ilości niewybuchów i niewypałów – przede wszystkim pocisków artyleryjskich, bomb lotniczych, a także amunicji strzeleckiej. W bieżącym roku przeprowadzone zostaną procedury mające na celu wyłonienie wykonawców prac. Zasadnicze prace saperskie przeprowadzone zostaną w latach 2012-2013.